آغاز ۳۵ اُمین سال رهبری حضرت آیت الله خامنه ای 

چون در آن زمان شرط مرجعیت برای رهبری حذف نشده بود انتخاب قطعی و دایمی را باید پس از تصویب بازنگری در قانون اساسی و حذف قید مرجعیت دانست. به این معنی که اعضای مجلس خبرگان  بعد از حذف قید مرجعیت در قانون اساسی بازنگری شده هم دوباره رأی دادند.

 آیت‌الله خامنه‌ای هم اکنون ۸۴ ساله هستند و به عنوان دومین رهبر جمهوری اسلامی ایران بعد از امام خمینی (بنیانگذار)، تاکنون به مدت ۳۴ سال، رهبری و فرماندهی کل قوا (فرماندهی عالی نیروهای مسلح) را برعهده داشته‌اند. هر چند خود با عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران اولین پیام را در این مقام فرستادند اما هاشمی رفسنجانی در خطبه‌های نماز جمعه استفاده از عنوان «رهبر انقلاب» را برای ایشان هم ممکن دانست و گفت همچنان سه عنوان «امام، بنیان‌گذار و رهبر کبیر انقلاب» خاص امام خمینی می‌ماند.

دو وب سایت رسمی “پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری” (leader.ir ) و “پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای” (khamenei.ir) ، مرجع انتشار خبرها، برنامه ها و اطلاعات مربوط به آیت الله خامنه ای هستند.

 ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۶۰ آغاز شد. بعد از آن که امام خمینی در پی وقایع سال ۶۰ منع کاندیداتوری روحانیون را برای ریاست جمهوری برداشت. ایشان در انتخابات ۱۳۶۴ نیز برای بار دوم به ریاست جمهوری انتخاب شدند. هر چند امید داشتند بتوانند نخست وزیر مورد نظر خود را انتخاب کنند اما تسلیم نظر امام شدند که در پاسخ به نمایندگان مجلس که نظر ایشان را دربارۀ ادامه نخست‌وزیری میر حسین موسوی خواسته بودند تغییر را به مصلحت ندانستند. در زمان درگذشت امام خمینی، آیت الله خامنه‌ای در سال چهارم ریاست جمهوری و در ماه های پایانی قرار داشتند و انتخاب به رهبری عملا به منزله پایان ریاست جمهوری تلقی شد.

جلسه انتخاب آیت الله خامنه ای

  جلسه فوق‌العاده مجلس خبرگان در روز ۱۴ خرداد ۶۸ یعنی یک روز بعد از درگذشت امام خمینی (ساعت ۲۲:۲۰ روز ۱۳ خرداد ۶۸) برگزار شد و اکثریت اعضا با رأی‌گیری ابتدا به رهبری شورایی رای منفی دادند و بعد به رهبری فردی ابراز تمایل کردند.

  در پی آن از ۷۴ نماینده حاضر در جلسه مجلس خبرگان، ۶۰ نفر به آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای رای دادند در حالی که نام مرجع تقلید مشهور وقت آیت‌الله گلپایگانی نیز مطرح شده بود. رای گیری از طریق ایستادن و نشستن انجام شد و ۱۴ نفر در مقام مخالف یا ممتنع به نشستن خود ادامه دادند. خود آیت‌الله خامنه‌ای از جمله مخالفان بود و در زمان رای‌گیری در صندلی نشسته ماند.

    ریاست مجلس خبرگان برعهده آیت‌الله علی مشکینی بود اما اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان معاون، عملا اداره جلسه را برعهده داشت. وی در تایید رهبری آیت‌الله خامنه‌ای نیز چند بار سخن گفت که از جمله می‌توان به این بخش از سخنان او اشاره کرد: “… ما یه جلسه با رؤسای قوا و نخست‌وزیر با احمد آقا خدمت امام بودیم، همون موقعی که مسئله آقای منتظری داغ شده بود، ما با امام مباحثه داشتیم. ما یکی از احتجاجاتمان با امام این بود که شما اگر آقای منتظری رو کنار بگذارید، ما در رهبری دچار مشکل می‌شویم، شورایی را، امام هم شورایی را خیلی تمایل نداشتند، فرضاً ما می‌گفتیم ما الآن نداریم کسی را که مطرح بکنیم در جامعه [برای رهبری]، چون ما فرضمان با مرجعیت بود و آن مسائل بود، امام فرمودند: چرا نداریم؟ آقای خامنه‌ای”.

  بعد از تغییر قانون اساسی و تایید قانون اساسی جدید در همه پرسی عمومی، مجلس خبرگان‌ رهبری در روز ۱۵ مرداد همان سال دوباره جلسه برگزار کرد و اکثریت بار دیگر و با توجه به حذف قید مرجعیت در قانون اساسی جدید به رهبری آیت‌الله خامنه‌ای رای داد که نزد برخی این گونه تفسیر شد که رای اول موقت و دومی دایمی بود. اولی با استناد به نامه امام در موافقت با حذف مرجعیت و دومی بر اساس حذف آن قید در قانون اساسی بازنگری شده.

همسر و فرزندان

 «سیدعلی حسینی خامنه‌ای» متولد ۲۹ فروردین ۱۳۱۸ در شهر مشهد است هر چند در شناسنامه تیرماه آمده است  تحصیلات حوزوی را از ۱۱ سالگی در مشهد آغاز کردند و این تحصیلات را در نجف و قم هم ادامه دادند. امام جمعه تهران پس از آقای منتظری و حسب اظهار او با پیشنهاد ایشان و با حکم امام خمینی، همچنین نمایندگی امام خمینی در شورای عالی دفاع ملی از دیگر سوابق ایشان است.

 همسرشان منصوره خجسته باقرزاده متولد ۱۳۲۶ در مشهد ( ۷۶ ساله) و خانه‌دار است. آنها در سال ۱۳۴۳ باهم ازدواج کردند. آیت‌الله خامنه‌ای در زمان ازدواج ۲۵ ساله بودند.

  آنها  ۶ فرزند (۴ پسر و ۲ دختر ) دارند. بُشری ۴۳ ساله و همسر محمد جواد گلپایگانی (روحانی و فرزند محمدرضا گلپایگانی رئیس دفتر رهبری) است. دختر دوم هم هدی ۴۲ ساله است. همسر وی “مصباح‌الهدی باقری‌کنی” فرزند آیت‌الله محمدباقر باقری کنی برادر آیت‌الله مهدوی کنی است. بدین ترتیب علی باقری‌کنی معاون وزیر خارجه و رئیس فعلی هیات مذاکرات هسته‌ای، برادر همسر خانم “هدی” است.

  پسرها نیز همگی دارای تحصیلات حوزوی دارند و روحانی هستند. آنان به ترتیب سید مصطفی (۵۸ ساله، روحانی و داماد آیت‌الله عزیزالله خوشوقت)، سید مجتبی (روحانی، ۵۲ ساله و داماد غلامعلی حدادعادل)، سید مسعود (روحانی، معروف به محسن، ۴۸ ساله و داماد برادران خرازی) و سید میثم (روحانی و ۴۵ ساله) هستند. همسر سید میثم، دختر محمود لولاچیان از بازاریان برجسته و مذهبی است.  سیدمیثم و سید مسعود در دفتر حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای فعالیت می کنند.

نهاد و  دفتر رهبری و همچنین خانه آیت‌الله خامنه‌ای در مجموعه ای در انتهای خیابان فلسطین (مرکز تهران) و در کنار ریاست جمهوری، شورای نگهبان و ریاست قوه قضائیه قرار دارد. آیت الله خامنه ای در سرشماری سال ۱۳۹۰ خانه خود را “سازمانی” اعلام کرده اند.

سوابق

آیت الله خامنه ای در زمان آغاز ریاست جمهوری (سال ۶۰ شمسی) ۴۲ ساله و در زمان آغاز رهبری در سال ۱۳۶۸ شمسی، ۵۰ ساله بودند. از برادران ایشان سید هادی خامنه ای با گرایش اصلاح طلبانه از بقیه مشهورتر است. برادر بزرگ تر سید محمد خامنه‌ای رییس بنیاد ملاصدرا و رییس بنیاد ایران شناسی است. برادر کوچک‌تر به رغم سال‌ها فعالیت در بازرسی شرکت نفت کمتر در سطح رسانه‌ها شناخته شده است.

   در آغاز پیروزی انقلاب عضو جوان شورای انقلاب بود و دوره کوتاهی فرماندهی سپاه را هم بر عهده داشت. در دولت موقت بعد از تصمیم به حضور بعضی از اعضای شورای انقلاب در دولت و در زمان وزارت دکتر چمران معاون این وزارتخانه شد. آن خامنه ای که در مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی یا خبرگان قانون اساسی تلم او را می بینیم برادر بزرگ تر است نه حاج سید علی خامنه ای ولی به عضویت خبرگان اول درآمدند. همان مجلسی که ابتدا ایت الله منتظری را به عنوان قائم مقام رهبری برگزید ( عنوانی که در قانون اساسی وجود نداشت) و بعد از استعفا یا برکناری در فروردین ۶۸ به آیت الله خامنه‌ای رأی داد.

 نمایندگی مجلس در دوره اول ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰ و عضویت  مجلس خبرگان (دوره اول) بین سال های ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۸ نیز از سوابق ایشان است.
 ایشان از ابتدای تاسیس حزب جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۷ تا انحلال حزب در سال ۱۳۶۴، عضو این حزب بودند و بعد از شهادت دو دبیر کل ( بهشتی و باهنر) دبیر کل حزب شدند. هر سه به اضافه هاشمی رفسنجانی و موسوی اردبیلی در اسفند ۱۳۵۷ حزب جمهوری اسلامی را پایه گذاشتند.

معاصران و احکام

  در مدت ۳۴ سال رهبری آیت‌الله خامنه ای، ۵ رییس جمهوری به نام‌های اکبر هاشمی رفسنجانی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶)، سیدمحمد خاتمی (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴)، محمود احمدی نژاد (۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲)، حسن روحانی (۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰) و سیدابراهیم رئیسی (۱۴۰۰ تاکنون) فعالیت داشته‌اند که بر خلاف دوران ریاست جمهوری خود ایشان رییس دولت هم بودند و هستند. در حالی که در دوران ریاست جمهوری ایشان ریاست دولت با نخست وزیر بود هر چند در سال چند بار جلسات هیأت وزیران به ریاست جمهوری تشکیل می شد و در دیدار هیأت دولت با امام هم رییس جمهوری حضور داشت.

۵ رئیس مجلس هم در این دوره ۳۴ ساله حضور داشتند: مهدی کروبی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱ و ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳)، علی‌اکبر ناطق نوری (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۹)، غلامعلی حداد عادل ( ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷)، علی لاریجانی (۱۳۸۷ تا ۱۳۹۹) و محمد باقر قالیباف (۱۳۹۹ تاکنون)

  همچنین آیت الله خامنه‌ای در این مدت ۵ نفر را به عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب کردند:  محمد یزدی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸)، سیدمحمود هاشمی شاهرودی (۱۳۷۸ تا ۱۳۸۸)، صادق لاریجانی (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۷)، سیدابراهیم رئیسی (۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰) و غلامحسین محسنی اژه‌ای (۱۴۰۰ تاکنون)

  آیت‌الله خامنه ای در مدت رهبری خود تاکنون، حکم ریاست صداوسیما را برای ۶ نفر صادر کرده‌اند: محمد هاشمی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲)، علی لاریجانی (۱۳۷۲ تا ۱۳۸۳)،  عزت‌الله ضرغامی (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳) ، محمد سرافراز (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵)، عبدالعلی علی‌عسگری (۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰) و پیمان جبلی (۱۴۰۰ تا کنون).

  علاوه بر این، حکم فرماندهی کل سپاه را برای ۴ نفر یعنی محسن رضایی (از ۱۳۶۸ تا  1376)، یحیی رحیم‌صفوی (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۷)، محمد علی (عزیز) جعفری (۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ ) و حسین سلامی (۱۳۷۸ تا‌کنون) صادر کردند.

۷ نفر هم در این مدت با حکم آیت الله خامنه ای به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شدند: محمد سهرابی (۱۳۷۰ تا ۱۳۷۱)، رضا سیف‌اللهی (۱۳۷۱ تا ۱۳۷۵)، هدایت لطفیان (۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹)، محمد باقر قالیباف (۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴)، اسماعیل احمدی مقدم (۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳)، حسین اشتری (۱۳۹۳ تا ۱۴۹۱) و احمدرضا رادان (۱۴۰۱ تاکنون).

شرایط، وظایف و اختیارات رهبری

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بندهای زیادی با رهبری مرتبط هستند.

براساس قانون اساسی شرایط و صفات رهبر این گونه اعلام شده است:

 ۱- صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه ۲- عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلام ۳- بینش صحیح سیاسی و اجتماعی، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافی برای رهبری.

همچنین وظایف و اختیارات رهبر نیز در قانون اساسی برشمرده شده در حالی که مشخص نشده وظایف کدام است و احتیارات کدام و قانون عادی هم در این باره تصویب نشده است:

         ۱- تعیین سیاست‏‌های کلّی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام

۲- نظارت بر حُسن اجرای سیاست‏های کلّی نظام

۳- فرمان همه‌‏پرسی

۴- فرماندهی کل نیروهای مسلح

۶- نصب و عزل و قبول استعفا‏ء:

الف- فقهای شورای نگهبان

ب- عالی‏‌ترین مقام قوه قضائیه

ج- رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

د- رئیس ستاد مشترک

ه‍- فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

و- فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی

۷- حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‏‌گانه

۸- حل معضلات نظام که از طُرُق عادی قابل حل نیست، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام

۹- امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم- صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‏‌آید، باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد.

۱۰- عزل رئیس‌‏جمهوری با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان‌عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی، یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی بر اساس اصل هشتاد و نهم

۱۱- عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه.