اکسین نیوز – بورس اوراق بهادار تهران (TSE) همواره آیینه‌ای از وضعیت اقتصادی ایران بوده و نبض اعتماد سرمایه‌گذاران را نشان می‌دهد. در سال ۱۴۰۴ (مطابق با ۲۰۲۵ میلادی)، بورس تهران با عبور شاخص کل از مرز ۳ میلیون واحد، به نقطه عطفی بی‌سابقه رسید.
این رشد تاریخی، نتیجه ترکیبی از عوامل سیاسی و اقتصادی، به‌ویژه ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، بود که بازار را پس از سال‌ها نوسان و رکود، احیا کرد. در سال ۱۴۰۳، بورس با چالش‌هایی نظیر نااطمینانی سیاسی، نوسانات ارزی و فشارهای تورمی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. اما در ۱۴۰۴، شاخص کل از ۲.۷۴ میلیون واحد در ابتدای فروردین به بیش از ۳ میلیون واحد تا پایان ماه رسید و بازدهی ۱۳.۵۳ درصدی را ثبت کرد.
این گزارش به بررسی عوامل این رشد، مقایسه بورس با بازارهای موازی و پیامدهای آن برای اقتصاد ایران می‌پردازد.
بخش اول: روند تاریخی بورس در سال ۱۴۰۴ سالی پر از رکورد
عملکرد بورس تهران در سال ۱۴۰۴ خیره‌کننده بود. تا ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ (۱۹ آوریل ۲۰۲۵)، شاخص کل به ۳,۰۱۲,۸۶۷ واحد رسید و در یک روز ۴۵,۹۶۲ واحد رشد کرد. این روند صعودی از ابتدای ماه آغاز شد؛ شاخص از ۲.۷۴ میلیون واحد در ۵ فروردین به ۲,۹۶۶,۹۲۶ واحد در ۱۶ فروردین و سپس به بیش از ۳ میلیون واحد تا پایان ماه رسید.
در ۳۱ فروردین، شاخص به اوج ۳,۰۷۷,۹۲۵ واحد رسید و با رشد ۶۵,۰۶۰ واحدی، ۹۰ درصد نمادها در محدوده مثبت بسته شدند. مقایسه با گذشته این رشد در مقایسه با سال ۱۴۰۳، که شاخص درگیر مقاومت ۲.۹۵ میلیون واحدی بود و در اواسط دی‌ماه در ۲,۹۵۱,۱۱۰ واحد بسته شد، چشمگیر است.
جهش ۱۴۰۴ بازدهی ۱۳.۵۳ درصدی برای شاخص کل و ۶.۷۲ درصدی برای فرابورس به همراه داشت. ارزش معاملات روزانه نیز به رکوردهای جدیدی رسید و در ۲۶ فروردین به ۱۷ هزار میلیارد تومان (حدود ۲۰۰ میلیون دلار با نرخ ارز ۱۴۰۴) رسید که بالاترین سطح از دی ۱۴۰۳ بود.
داده‌های کلیدی رشد شاخص: از ۲.۷۴ میلیون واحد (۵ فروردین) به ۳.۰۷۷ میلیون واحد (۳۱ فروردین)، افزایش ۱۲.۳ درصدی در یک ماه. حجم معاملات: میانگین روزانه ۲۷.۹۴ میلیارد سهم در فروردین، ۳۰ درصد بیشتر از هفته قبل. ارزش بازار: ارزش بازار بورس به ۹۴ کوادریلیون تومان (۱.۱ تریلیون دلار) و فرابورس به ۱.۷ کوادریلیون تومان رسید.
بخش دوم: عوامل موثر بر رشد تاریخی بورس
مذاکرات ایران و آمریکا: نقطه عطف مهم‌ترین عامل رشد بورس در ۱۴۰۴، ازسرگیری مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا برای حل‌وفصل مسائل هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها بود. این مذاکرات از ۱۳ فروردین در مسقط عمان آغاز شد و در ۳۰ فروردین در رم ادامه یافت. این تحولات، خوش‌بینی نسبت به کاهش ریسک‌های ژئوپلیتیک را تقویت کرد.
بازار به‌سرعت واکنش نشان داد و شاخص از زمان مذاکرات مسقط ۱۳۶,۴۲۳ واحد رشد کرد. سرمایه‌گذاران انتظار دارند توافق احتمالی، سرمایه‌گذاری خارجی را تسهیل کند، ارزش ریال را تثبیت کند و سودآوری شرکت‌ها را افزایش دهد. ورود نقدینگی بورس شاهد ورود نقدینگی بی‌سابقه‌ای بود. در ۲۸ فروردین، ۴,۴۰۰ میلیارد تومان (۵۲ میلیون دلار) سرمایه حقیقی وارد بازار شد که بالاترین رقم در چهار سال اخیر بود.
این جریان نقدینگی از انتقال سرمایه از بازارهای موازی مانند طلا و ارز ناشی شد که با افت قیمت مواجه بودند. ارزش سفارش‌های خرید در ۲۴ فروردین به ۱۰,۳۸۸ میلیارد تومان رسید که نشانه تقاضای بی‌سابقه بود. عملکرد صنایع کلیدی صنایع پیشرو، موتور محرکه این رشد بودند:
فلزات و پتروشیمی: شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه و پتروشیمی خلیج‌فارس به دلیل ثبات قیمت‌های جهانی و رشد صادرات، عملکرد قوی داشتند.
بانکداری: سهام بانک‌هایی مانند بانک ملت به دلیل نقدشوندگی بالا و سود تقسیمی پایدار، مورد توجه سرمایه‌گذاران حقیقی قرار گرفت.
خودروسازی: صنعت خودرو با انتظار آزادسازی تجارت، شاهد رشد سهام شرکت‌هایی مانند ایران‌خودرو بود.
ثبات اقتصادی
سیاست‌های دولت برای تثبیت نرخ ارز و مهار تورم، اعتماد بازار را تقویت کرد. ارزش دلار از ۱۰۱,۳۰۰ تومان به ۸۵,۳۰۰ تومان تا ۲۸ فروردین کاهش یافت (افت ۱۶ درصدی) که هزینه‌های وارداتی شرکت‌های بورسی را کاهش داد.
بخش سوم: مقایسه بورس با بازارهای موازی
عملکرد متفاوت:
در حالی که بورس رشد چشمگیری داشت، بازارهای موازی مانند ارز، طلا و سکه با افت مواجه شدند:
دلار: ارزش دلار در هفته آخر فروردین ۱۶,۰۰۰ تومان (۱۶ درصد) کاهش یافت و به ۸۵,۳۰۰ تومان رسید.
طلا و سکه: قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار ۸۰۷,۰۰۰ تومان کاهش یافت و به ۶,۸۷۸,۰۰۰ تومان رسید. سکه بهار آزادی نیز با افت ۷.۵ میلیون تومانی، به ۷۲,۲۱۰,۰۰۰ تومان رسید.
طلای جهانی: با وجود افزایش ۲۴۷ دلاری قیمت جهانی طلا به ۳,۳۲۸ دلار به ازای هر اونس، قیمت‌های داخلی به دلیل تقویت ریال کاهش یافت.
دلایل تفاوت
عملکرد برتر بورس به حساسیت بالای آن به تحولات سیاسی بازمی‌گردد. سرمایه‌گذاران، بورس را در مقایسه با بازارهای پرنوسان ارز و طلا، گزینه‌ای امن‌تر یافتند. این تغییر جهت، سرمایه‌ها را به سمت سهام سوق داد و رشد بورس را تقویت کرد.
پیامدها برای سرمایه‌گذاران
این تفاوت، تغییر استراتژی سرمایه‌گذاران ایرانی را نشان می‌دهد. سهام در ۱۴۰۴ بازدهی بالاتر و ریسک کمتری ارائه کرد و توجه سرمایه‌گذاران حقیقی و نهادی را جلب کرد. بااین‌حال، پایداری این روند به نتایج مذاکرات و ثبات اقتصاد کلان بستگی دارد.
بخش چهارم: تحلیل کارشناسان و پیش‌بینی‌ها
دیدگاه کارشناسان
کارشناسان، رشد بورس را ترکیبی از عوامل روانی و بنیادی می‌دانند. فردین آقابزرگی، تحلیلگر بازار، معتقد است که عبور شاخص از ۳ میلیون واحد، نشانه تمرکز بازار بر عملکردastanza به عملکرد بنیادی شرکت‌ها است. او حجم بالای معاملات را عاملی برای تداوم رشد می‌داند. بااین‌حال، برخی تحلیلگران نسبت به اصلاح کوتاه‌مدت هشدار می‌دهند. سطح ۳ میلیون واحدی یک مقاومت روانی است و ممکن است سودگیری، رشد را موقتاً متوقف کند. تحلیلگران تکنیکال پیش‌بینی می‌کنند شاخص ممکن است در حدود ۳.۱۱ میلیون واحد تثبیت شود.
چشم‌انداز بازار
سناریوی صعودی: در صورت حصول توافق در مذاکرات، شاخص می‌تواند تا پایان سال به ۳.۵ میلیون واحد برسد.
سناریوی نزولی: شکست مذاکرات یا تنش‌های ژئوپلیتیک می‌تواند شاخص را به ۲.۸ میلیون واحد بازگرداند.
سناریوی پایه: اکثر تحلیلگران انتظار رشد متعادل با دوره‌های تثبیت را دارند.
ریسک‌ها و فرصت‌ها
ریسک‌ها: ناکامی سیاسی، نوسان قیمت کالاهای جهانی، فشارهای تورمی داخلی.
فرصت‌ها: گسترش بازارهای صادراتی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، دیجیتالی شدن پلتفرم‌های معاملاتی.
بخش پنجم: پیامدهای رشد بورس برای اقتصاد ایران
جذب سرمایه:
عملکرد ۱۴۰۴ بورس، جایگاه آن را به‌عنوان جاذب سرمایه‌های داخلی و خارجی تقویت کرد. ورود ۴,۴۰۰ میلیارد تومان سرمایه حقیقی، نشانه اعتماد روزافزون است. رفع احتمالی تحریم‌ها می‌تواند سرمایه‌گذاران نهادی خارجی را جذب کند.
تأمین مالی شرکت‌ها:
رشد بورس، امکان عرضه سهام جدید را برای شرکت‌ها فراهم کرد و وابستگی به وام‌های بانکی را کاهش داد. این امر برای صنایعی مانند فولاد، سیمان و پتروشیمی که نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارند، حیاتی است.
تأثیر روانی و اجتماعی:
موفقیت بورس، اعتماد سرمایه‌گذاران را پس از افت ۱۴۰۰-۱۴۰۱ بازگرداند. این خوش‌بینی می‌تواند مشارکت عمومی در بازار سرمایه را تشویق کند و فرهنگ سرمایه‌گذاری بلندمدت را ترویج دهد.
نتیجه‌گیری
رشد تاریخی بورس تهران در سال ۱۴۰۴ با عبور شاخص کل از ۳ میلیون واحد، نقطه عطفی برای بازار سرمایه ایران بود. این جهش، نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا، ورود نقدینگی و عملکرد قوی صنایع کلیدی بود. بورس در مقایسه با بازارهای موازی، عملکردی برتر داشت و تغییر ترجیحات سرمایه‌گذاران را نشان داد. با وجود ریسک‌های موجود، مسیر بازار نویدبخش است، مشروط به ثبات سیاسی و اقتصادی. برای سرمایه‌گذاران، بورس فرصت‌هایی ارائه می‌دهد اما نیازمند احتیاط است. برای سیاست‌گذاران، حفظ این روند مستلزم مدیریت اقتصادی هوشمندانه و شفافیت است. بورس ۱۴۰۴، پتانسیل هدایت رشد و تاب‌آوری اقتصادی ایران را برجسته می‌کند.
