اکسین نیوز – شروع فصل پاییز ممکن است شما را با بیماری‌هایی روبه‌رو کند؛ اما رعایت شش حیطه سبک زندگی طب ایرانی به حفظ سلامت شما کمک مؤثری می‌کند. در این زمینه دکتر مریم رنجبر، پزشک و متخصص طب ایرانی (سنتی) و عضو هیئت‌علمی گروه طب ایرانی دانشکده پزشکی اصفهان توضیح می‌دهد.
در طب ایرانی، حفظ سلامتی بسیار موردتوجه است. این امر مهم، با پیشنهاد تدابیر متفاوت برای افراد با مزاج‌های گوناگون و با درنظرگرفتن سن، شغل، فصل و غیره امکان‌پذیر می‌شود؛ اما شش اصل ضروری برای حفظ سلامتی انسان شامل مدیریت تغذیه، خواب‌وبیداری، بهداشت روان، حفظ مواد ضروری و دفع مواد زائد از بدن، ورزش و استراحت و توصیه‌هایی برای حذف یا کاهش مضرات آب‌وهوایی است.
این اصول به‌عنوان اصول پیشگیری‌کننده از بیماری و همچنین خط اول درمان بیماری به‌شمار می‌آیند.
نکته حائز اهمیت این است که فصل طبی با فصل نجومی تفاوت دارد. در فصل نجومی، پاییز از ابتدای ماه مهر (درجه‌یک میزان) تا انتهای ماه آذر (درجه‌آخر قوس) است؛ ولی ازنظر طبی، پاییز به زمانی گفته می‌شود که در آن، هوای شب‌ها و صبح‌ها سرد و وسط روز گرم است.
این فصل برای برخی افراد می‌تواند دل‌نشین و برای برخی همراه با تشدید علائم و بیماری‌ها باشد. از نگاه طب ایرانی افراد با مزاج یا سوءمزاج سرد و خشک و سالمندان در این فصل که طبیعت سرد و خشک دارد، می‌توانند آسیب‌پذیر باشند.
برخی اختلال‌های گوارشی و پوستی همچون اگزما، خشکی پوست و شوره سر، درد مفاصل، التهاب لوزه‌ها و علائم و بیماری‌های دستگاه تنفسی چون تنگی‌نفس و سرفه، همچنین وسواس و اختلال‌های خواب ازجمله مشکلاتی است که در پاییز امکان شدت‌گرفتن دارند؛ احساس افسردگی و دلگیری نیز افزایش می‌یابد و افراد با زمینه افسردگی بیش از سایر فصول سال دچار عود علائم می‌شوند. یکی از علل مطرح‌شده، کاهش تابش نور خورشید است.
حال به ذکر نکته‌های مهم در شش حیطه سبک زندگی بر اساس آموزه‌های طب ایرانی برای فصل پاییز خواهیم پرداخت.
تدابیر تغذیه‌ای (خوردن و آشامیدن)
کاهش مصرف گوشت گاو، غذاهای آماده ، سوسیس و کالباس و انواع کنسروها، غذاهای فراوری‌شده، غذاهای سرخ‌کردنی، بادمجان، عدس، رُب و سس‌ها، چای پررنگ، قهوه، نسکافه، کاکائو، پنیر‌شور، لبنیات‌ترش، ادویه تند و هر چیز ترش یا شور توصیه شده است.
نوشیدن آب و سایر مایعات با دمای بسیار سرد و خوردن یخ نیز منع می‌شود؛ این در حالی است که تغذیه با مواد غذایی گرم و تر مانند مرغ درشت، تخم‌مرغ عسلی و شیرینی‌های طبیعی از شکر و بادام و پسته، مغزها، انجیر، کشمش و مویز، خشکبار با طبیعت گرم به جای تنقلات، شیره انگور، زیتون، به، سیب، انار، انگور، خربزه، گلابی و شلغم کمک‌کننده است.
مصرف حریره بادام، فرنی، شیربرنج، سوپ جو، آش‌های ساده، آبگوشت، خورش کدو، خورش به و آلو به دلیل رطوبت‌بخشی به بدن مفید شمرده شده است.
مصرف نوشیدنی‌هایی مانند آب‌هویج، آب‌سیب، آب‌لیموشیرین، شیربادام و ماءالشعیر طبی به‌عنوان افزاینده رطوبت بدن توصیه شده است.
به‌عنوان یک پیشنهاد برای نوشیدنی مناسب، مخلوطی از عسل و لیموترش با آب ولرم با یا بدون چوب دارچین مفید است.
تدابیر آب‌وهوایی
استفاده بیشتر از نور خورشید در ساعات محدودی که امکان استفاده از نور خورشید هست و تا حد امکان دوری‌‌جستن از سرمای بامداد و شب و گرمای میانه روز توصیه شده است.
تدابیر خواب‌وبیداری
به پرهیز از خوابیدن در روز، خواب بعد از غذا با معده پر، خوابیدن در مکان‌های سرد و مرطوب یا در مسیر وزش باد یا نزدیک پنجره و زیاد خوابیدن و همین‌طور زیاد بیدارماندن تأکید شده است؛ همچنین پوشاندن سر در زمان خواب موردتوجه است.
تدابیر بهداشت روان
دوری از خشم، اضطراب و اندوه؛ مدیریت این احساسات و پرداختن به شادی و امید در حد اعتدال می‌تواند کمک‌کننده باشد. یکی از راهکارهای توصیه‌شده، بوییدن عطرها و گل‌های خوش‌بوی ملایم و مناسب مزاج است.
تدابیر احتباس و استفراغ (به عبارتی، حفظ مواد ضروری و دفع مواد زائد بدن) لازم است.
پرهیز از انواع خون‌گیری ازجمله فصد و حجامت، مگر با تشخیص پزشک متخصص و همین‌طور پرهیز از تعریق زیاد و اجتناب از استحمام با آب سرد توصیه شده است. از طرف دیگر به حمام‌کردن یک روز در میان با آب نیم‌گرم و روغن‌مالی بدن با روغن بادام یا بنفشه سفارش شده است.
تدابیر حرکت و استراحت
ورزش معتدل، بیشتر از میزان ورزش در تابستان توصیه شده است.
