اکسین نیوز – حمید بهرامی: دستفروشی پدیدهای جهانی است که در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک دیده میشود. این فعالیت برای بسیاری از افراد، راهی برای تأمین حداقل معیشت است، اما از سوی دیگر، میتواند به دلیل عدم ساماندهی مناسب، موجب ایجاد ترافیک، شلوغی معابر و نارضایتی کسبوکارهای دارای مجوز شود. در سالهای اخیر، شهرداریها و دولتها به دنبال راهحلهایی بودهاند که هم حقوق دستفروشان را حفظ کند و هم نظم شهری را بهبود بخشد. این گزارش به بررسی راهکارهای خلاقانه برای ساماندهی دستفروشان میپردازد.
۱. چالشهای پیشروی دستفروشان و مدیریت شهری
دستفروشان معمولاً به دلیل نداشتن سرمایه کافی، ناتوانی در پرداخت اجاره مغازه یا عدم دسترسی به بازارهای رسمی، به این شغل روی میآورند. اما فعالیت آنها در معابر عمومی میتواند مشکلاتی ایجاد کند، از جمله:
- ترافیک و شلوغی معابر: تجمع دستفروشان در پیادهروها و خیابانها، عبور و مرور را دشوار میکند.
- رقابت ناعادلانه با مغازهداران: کسبوکارهای دارای مجوز، از دستفروشان به دلیل عدم پرداخت مالیات و عوارض شکایت دارند.
- مسائل بهداشتی: فروش مواد غذایی در شرایط غیراستاندارد ممکن است سلامت عمومی را تهدید کند.
۲. راهکارهای خلاقانه برای ساماندهی دستفروشان
برای حل این چالشها، برخی شهرهای جهان و ایران راهحلهای نوآورانهای را به کار گرفتهاند:
الف) ایجاد بازارهای موقت و فضاهای اختصاصی
برخی شهرها با اختصاص مکانهای خاص در روزهای معین (مانند بازارهای هفتگی)، فضایی امن و قانونی برای دستفروشان فراهم کردهاند. به عنوان مثال، بازارهای محلی در تهران و شیراز نمونههای موفقی از این طرح هستند.
ب) صدور مجوزهای انعطافپذیر
به جای برخورد قهری، میتوان مجوزهای کوتاهمدت یا فصلی با هزینه کم برای دستفروشان صادر کرد. این روش در شهر اصفهان با موفقیت آزمایش شده است.
پ) آموزش و توانمندسازی دستفروشان
برخی شهرداریها دورههای آموزشی برای بهبود کیفیت کالاها و فروش حرفهای برگزار میکنند. این کار به دستفروشان کمک میکند تا در آینده بتوانند کسبوکار رسمی راهاندازی کنند.
ت) استفاده از فناوری و پلتفرمهای دیجیتال
برخی شهرها با ایجاد اپلیکیشنهای فروش آنلاین، به دستفروشان کمک میکنند تا محصولات خود را بدون نیاز به حضور فیزیکی بفروشند. این روش در شهرهای بزرگ مانند مشهد در حال اجراست.
۳. نمونههای موفق جهانی
- نیویورک (آمریکا): با ایجاد “بازارهای خیابانی” مجوزدار، به دستفروشان فضای قانونی داده است.
- بانکوک (تایلند): بازارهای شناور معروفی دارد که به جاذبه گردشگری تبدیل شدهاند.
- مکزیکوسیتی (مکزیک): با اختصاص مناطق ویژه، تعادل بین دستفروشی و نظم شهری را حفظ کرده است.
۴. نقش مردم و نهادهای مدنی
سازمانهای مردمنهاد میتوانند با ارائه طرحهای مشارکتی، میان دستفروشان و مدیریت شهری ارتباط برقرار کنند. همچنین، فرهنگسازی برای حمایت از دستفروشان قانونمند میتواند به کاهش برخوردهای خشن منجر شود.
نتیجهگیری
ساماندهی دستفروشان نیازمند نگاهی جامع و انسانی است. با ترکیب راهکارهای خلاقانه مانند ایجاد بازارهای موقت، مجوزدهی هوشمند و آموزش، میتوان هم به معیشت این قشر کمک کرد و هم شهرهایی منظمتر و زیباتر داشت. مدیریت شهری باید با همراهی مردم و دستفروشان، به دنبال راهحلهای پایدار باشد.
