اکسین نیوز – حمید بهرامی: در دهههای اخیر، تغییرات اقلیمی و افزایش آلایندههای ناشی از سوختهای فسیلی، دولتها و شرکتهای بینالمللی را به سمت توسعه انرژیهای پاک سوق داده است. انرژی خورشیدی، بادی، هیدروژن سبز و سایر منابع تجدیدپذیر به سرعت در حال پیشرفت هستند و هزینه تولید آنها کاهش یافته است. این تحولات باعث شده تا برخی تحلیلگران پیشبینی کنند که عصر نفت رو به افول است.
اما از سوی دیگر، صنایع پتروشیمی، حملونقل سنگین و برخی بخشهای صنعتی هنوز به نفت وابستهاند. همچنین، کشورهای صادرکننده نفت مانند عربستان سعودی، روسیه و ایران همچنان بر درآمدهای نفتی تکیه دارند. این تناقض، این سؤال را مطرح میکند: آیا نفت واقعاً در حال از دست دادن ارزش خود است، یا فقط نقش آن در حال تغییر است؟
۱. رشد سریع انرژیهای تجدیدپذیر
طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA)، سهم انرژیهای تجدیدپذیر در تولید برق جهانی تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۴۰٪ خواهد رسید. کشورهای اروپایی و آمریکا با سیاستهای تشویقی مانند یارانههای انرژی سبز و مالیات بر کربن، سرمایهگذاری عظیمی در این حوزه انجام دادهاند.
- کاهش هزینه تولید: قیمت پنلهای خورشیدی و توربینهای بادی در دهه گذشته بیش از ۸۰٪ کاهش یافته است.
- ذخیرهسازی انرژی: پیشرفت باتریهای لیتیومی و فناوریهای ذخیرهسازی، مشکل نوسان تولید در انرژیهای تجدیدپذیر را کاهش داده است.
- خودروهای الکتریکی: رشد بازار خودروهای برقی باعث کاهش تقاضای بنزین و گازوئیل شده است.
۲. مقاومت صنایع نفتی و نقش جدید نفت
با وجود رشد انرژیهای پاک، صنعت نفت هنوز کاملاً از بین نرفته است. موارد زیر نشان میدهد که نفت حداقل در دهههای آینده نقش کلیدی خواهد داشت:
- صنایع پتروشیمی: تولید پلاستیک، کودهای شیمیایی و محصولات پلیمری همچنان به نفت وابسته است.
- حملونقل هوایی و دریایی: سوخت جت و کشتیها هنوز عمدتاً از مشتقات نفتی تأمین میشود و جایگزینهای پاک برای آنها محدود است.
- کشورهای صادرکننده نفت: اقتصاد کشورهایی مانند عربستان و روسیه به درآمدهای نفتی گره خورده و این کشورها به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود هستند، اما این روند کند است.
۳. چالشهای گذار به اقتصاد سبز
اگرچه انرژیهای پاک آینده روشنی دارند، اما موانع بزرگی در مسیر جایگزینی کامل نفت وجود دارد:
- زیرساختهای محدود: بسیاری از کشورها شبکههای انتقال برق و زیرساختهای لازم برای انرژیهای تجدیدپذیر را ندارند.
- وابستگی اقتصادی: کشورهای نفتی در صورت کاهش تقاضا با بحران اقتصادی مواجه خواهند شد که میتواند منجر به بیثباتی سیاسی شود.
- رقابت ژئوپلیتیک: قدرتهای جهانی مانند آمریکا، چین و اتحادیه اروپا بر سر سلطه در بازار انرژیهای پاک در رقابت هستند، که ممکن است گذار انرژی را کند کند.
۴. سناریوهای آینده
کارشناسان سه سناریو اصلی را برای آینده نفت مطرح میکنند:
۱. کاهش تدریجی تقاضا: با گسترش خودروهای برقی و انرژیهای پاک، تقاضای نفت بهآهستگی کاهش مییابد، اما نفت تا دههها در صنایع دیگر باقی میماند.
۲. افزایش قیمت نفت به دلیل کاهش سرمایهگذاری: اگر شرکتهای نفتی سرمایهگذاری در اکتشاف را کاهش دهند، ممکن است با کاهش عرضه، قیمت نفت موقتاً افزایش یابد.
۳. شکست گذار انرژی: در صورتی که فناوریهای انرژی پاک نتوانند نیازهای صنعتی را پاسخ دهند، نفت همچنان حاکم بلامنازع باقی خواهد ماند.
نتیجهگیری
به نظر میرسد که نفت در کوتاهمدت و حتی میانمدت جایگاه خود را از دست نخواهد داد، اما نقش آن در بلندمدت کمرنگتر خواهد شد. اقتصاد سبز و انرژیهای پاک به سرعت در حال پیشرفت هستند، اما وابستگی برخی صنایع به نفت و چالشهای فناوری، گذار کامل را دشوار میکند. در نهایت، آینده نفت نه به حذف کامل، بلکه به تغییر الگوی مصرف وابسته خواهد بود.
