اکسین نیوز – حمید بهرامی: اموال عمومی، سرمایههای مشترکی هستند که برای رفاه و آسایش تمام شهروندان طراحی و ساخته میشوند. اما متأسفانه برخی افراد با تخریب این اموال، نهتنها به زیان جامعه عمل میکنند، بلکه هزینههای اضافی را نیز به شهرداریها و نهادهای مسئول تحمیل مینمایند. پدیده وندالیسم (Vandalism) تنها یک رفتار خرابکارانه فردی نیست، بلکه ریشه در مسائل اجتماعی، فرهنگی و روانی دارد که باید بهصورت ریشهای مورد بررسی قرار گیرد.
در این یادداشت، پس از مرور تعریف وندالیسم و انواع آن، به علل بروز این رفتار، تأثیرات منفی آن بر جامعه و راهکارهای پیشگیرانه و اصلاحی میپردازیم.
وندالیسم شهری چیست؟
وندالیسم به رفتارهای عمدی و تخریبگرانهای گفته میشود که موجب آسیب به اموال عمومی یا خصوصی میگردد. این پدیده در فضاهای شهری بهصورتهای مختلفی بروز میکند، از جمله:
- دیوارنویسیها و گرافیتیهای غیرمجاز
- شکستن مبلمان شهری (نیمکتها، چراغها، سطلهای زباله)
- تخریب وسایل حملونقل عمومی
- آتشزدن سطلهای زباله و تجهیزات پارکها
- خرابکاری در علائم راهنمایی و رانندگی
این رفتارها نهتنها ظاهر شهر را زشت میکنند، بلکه هزینههای سنگینی برای تعمیر و جایگزینی تجهیزات به دنبال دارند.
علل بروز وندالیسم شهری
بررسی ریشههای وندالیسم نشان میدهد که این پدیده تنها یک رفتار فردی نیست، بلکه تحت تأثیر عوامل مختلفی شکل میگیرد:
- عوامل روانی-اجتماعی:
- احساس ناکامی و سرخوردگی در برخی افراد
- تمایل به جلب توجه یا اعتراض به وضع موجود
- کمبود آموزشهای شهروندی و احترام به اموال عمومی
- ضعف نظارت و کنترل:
- نبود دوربینهای مداربسته در برخی نقاط شهر
- کمبود نیروهای نگهبان و پلیس شهری
- عدم برخورد قاطع با متخلفان
- کمبود امکانات تفریحی و فرهنگی:
- برخی از جوانان به دلیل نبود فضای مناسب برای ابراز وجود، به تخریب روی میآورند.
- فقدان برنامههای آموزشی و فرهنگی برای نوجوانان و جوانان
- بیتفاوتی اجتماعی:
- وقتی شهروندان نسبت به تخریب اموال عمومی بیتفاوت باشند، وندالها جسورتر میشوند.
پیامدهای منفی وندالیسم
- هزینههای مالی بالا: سالانه میلیاردها تومان صرف تعمیر و جایگزینی اموال تخریبشده میشود.
- کاهش امنیت روانی شهروندان: تخریب فضاهای عمومی احساس ناامنی را افزایش میدهد.
- تضعیف زیبایی شهری: دیوارهای نقاشیشده و تجهیزات شکسته، چهره شهر را مخدوش میکنند.
- کاهش اعتماد عمومی: وقتی مردم ببینند اموال عمومی بهراحتی تخریب میشوند، انگیزه خود برای مراقبت کاهش مییابد.
راهکارهای عملی برای کاهش وندالیسم
برای مقابله با این پدیده، باید ترکیبی از راهکارهای پیشگیرانه، فرهنگی و انتظامی به کار گرفته شود:
۱. افزایش مشارکت شهروندی
- تشویق مردم به گزارش موارد تخریب از طریق سامانههای شهری
- ایجاد کمپینهای مردمی برای پاکسازی و مرمت فضاهای عمومی
۲. تقویت نظارت و امنیت
- نصب دوربینهای مداربسته در نقاط حساس
- افزایش گشتهای پلیس و نگهبانان شهری
- اعمال جریمههای سنگین برای وندالها
۳. توسعه فضاهای فرهنگی و ورزشی
- ایجاد پارکهای ویژه نوجوانان با امکانات تفریحی سالم
- برگزاری کارگاههای هنری و ورزشی برای جذب جوانان
۴. استفاده از طراحی شهری مقاوم
- بهکارگیری مصالح بادوام و ضدخرابکاری در مبلمان شهری
- طراحی فضاهای عمومی بهگونهای که امکان تخریب را کاهش دهد
۵. آموزش و فرهنگسازی
- گنجاندن آموزشهای شهروندی در مدارس
- استفاده از رسانهها برای تبلیغ ارزشهای حفظ اموال عمومی
نتیجهگیری
وندالیسم شهری یک چالش چندبعدی است که تنها با همکاری شهروندان، نهادهای دولتی و سازمانهای مردمی قابل حل است. با ترکیب راهکارهای نظارتی، فرهنگی و مشارکتی میتوان تا حد زیادی از تخریب اموال عمومی جلوگیری کرد و شهری زیباتر و امنتر برای همه ساخت. هر شهروند میتواند با احساس مسئولیت بیشتر و گزارش موارد تخریب، گامی مؤثر در کاهش این معضل بردارد.
